Geplaatst op

Upgrade het rantsoen voor je paard met wilde planten

Wildplukken is hot. Steeds meer mensen gaan de natuur in om voor zichzelf planten, bessen, noten en bloemen te verzamelen. Wist je dat je dit ook voor paarden kunt doen? Wilde planten bevatten veel voedingswaarde om het dieet van je paard te upgraden of geef het gewoon als lekkere beloning. Diana Dam van De Oorsprong neemt ons mee in de wereld van het wildplukken.

Diana Dam heeft zich verdiept in voeding en huisvesting voor paarden. Ze biedt cursussen en wandelingen aan op het gebied van wildplukken voor paarden. Ook schreef ze een E-book over het onderwerp. Daarnaast is ze ook een samenwerkingspartner van Equi Habitat .

Op een zonnige herfstdag staan we in een natuur- en recreatiegebied in Houten voor de educatieve wildplukwandeling. Tijd om meer te leren over de do’s en don’ts bij wildplukken. Diana Dam start haar verhaal met de mededeling: “Wildplukken is bij wet verboden. Het wordt gedoogd (zo lang je een kleine hoeveelheid plukt voor eigen gebruik), omdat je je niet op eigen terrein bevindt, maar op dat van de overheid of een particulier kun je wildplukken ook onder stroperij of diefstal scharen. Dit geldt letterlijk voor alles wat je plukt, zelfs voor bramen.” Dus vraag altijd even toestemming als je op het terrein van een ander plukt, voordat je begint met wildplukken. Staan de planten op je eigen erf, dan is het natuurlijk niet erg. Pluk zeker niet te veel tipt Diana, want dan kun je dus in de problemen komen. Staatsbosbeheer geeft als richtlijn 250 gram mee.

Do’s & don’ts wildplukken

Voordat je begint met plukken, moet je er zeker van zijn dat het gebied schoon is. Lopen er honden in het gebied waar jij wilt gaan plukken? Pluk dan planten en struiken boven kniehoogte. Diana: “Je moet ook rekening houden met gif van de akkerbouw. En pluk niet langs de weg, spoorwegen of bij de industrie in verband met fijnstof.” Je kunt gerust langs de waterkant plukken, zolang er maar geen dieren lopen, vanwege de uitwerpselen. Voordat je gaat plukken, is het handig dat je enige kennis hebt van planten en vooral weet welke planten giftig zijn voor je paard.

Een handige app die je onderweg kunt gebruiken, is Pl@ntnet. “Met de app kun je een foto maken van een plant of boom. De app geeft dan aan wat voor plant het eventueel zou kunnen zijn. Dat is een handig middel om mee te werken, maar bij twijfel gewoon laten staan”, is de regel volgens Diana.

Net zoals de paardenwereld ongeschreven regels heeft, geldt dat ook voor het wildplukken. Pluk geen planten die je niet kent of wanneer je twijfelt. De basisgedachte is dat je plukt met respect voor de natuur en niks vertrapt of vernielt. Staat er bijvoorbeeld nog maar één soort plant, laat deze dan staan. De plant is dan misschien wel zeldzaam. Daarnaast mag je maar een derde van de plant wegnemen, zodat deze weer verder kan groeien. “Ik doe dat overigens niet met alle planten. Vaak heb je in de lente een veld vol met weegbree en paardenbloemen, dan kun je gerust iets meer plukken. Over het algemeen geldt wel dat je beter iets minder kunt plukken dan te veel”, informeert Diana.

Maar waar in Nederland vind je fruit, noten, groente en andere planten in het wild? De Wildplukwijzer kan je hierbij helpen. Het is een handige map die alle openbare fruitbomen en -struiken bij jou om de hoek en in de rest van Nederland in kaart brengt.

Waardevolle toevoeging

We lopen het natuurgebied in en zien een ietwat saai grasveld voor ons. “Wat zien jullie?” vraagt Diana. Ik zie voornamelijk grassprieten. Diana gebaart ons mee te lopen om gebied van dichtbij waar te nemen. “Als je op een vierkante meter gaat inzoomen, zie je veel meer dan alleen gras. We zien hier de paardenbloem, duizendblad, klaver en weegbree.” Het is voornamelijk een kwestie van gedetailleerd kijken. Overal waar je komt, kun je wel plantjes vinden die geschikt zijn voor je paard. Kijk maar eens op je eigen erf, in een naastgelegen natuurgebied of gewoon in de wei. Misschien vind je wel een waardevolle plant naast de mesthoop. Terwijl we nog even inspecteren of er nog andere plantjes te vinden zijn, trekt een boom de aandacht van Diana. Niet alleen planten hebben een waardevolle toevoeging, maar ook bomen en struiken zijn erg nuttig. “Dit is bijvoorbeeld de hazelaar. Je kunt je paard gerust een hele tak geven van deze boom”, zegt Diana terwijl ze een stukje van de tak knipt. Deze boom kun je herkennen aan het blad, deze is namelijk behaard en fluweelachtig. We wrijven voorzichtig de blaadjes van de geknipte tak om te voelen. “Je ziet ook de haartjes aan de steel van de takken en in de herfst kun je de katjes zien hangen”, vertelt Diana terwijl ze ernaar wijst. Deze boom is volgens haar een favoriet onder de paarden, voornamelijk in de lente. Het hout is dan jong en de boom is lekker sappig. Naast de hazelaar zijn er nog veel meer bomen die paarden mogen hebben. Zo kun je ook de besjes van de meidoorn aan je paard voeren. Diana: “De paarden mogen de rode besjes van de meidoorn zeker hebben. Maar pas op met de takken, want er zitten stekels aan. In het voorjaar eten de paarden de puntjes van de takken, dan zitten er nog geen stekels aan.” We kijken uiterst voorzichtig of er een stekel aan het geknipte takje zit. Het lijkt niet zo te zijn, maar door nog een keer goed te kijken, zien we toch een klein stekeltje zitten. Herken jij het witte bloemetje met het gele hartje die je vroeger wel eens plukte? Inderdaad het madeliefje, dat is een gezond kruid voor je paard, want het bevat veel magnesium weet Diana. Net als de bottelrozen en brandnetels, deze vind je ook vaak gedroogd in de ruitersportzaak. We wandelen verder over het pad langs de bomenrij. Het gebied is erg bijzonder en biedt veel afwisseling van planten, bomen en struiken. We zien echt bos met bomen dicht op elkaar en dus weinig zonlicht op de grond, maar ook open grasveldjes. We wandelen verder langs de waterkant.

Extraatje of essentieel?

Zie de geplukte planten en takken vooral als extraatje voor je paard, een soort upgrade van zijn rantsoen. Vaak krijgen paarden alleen maar ruwvoer en/of gras. Het is een mooie toevoeging om ze verschillende soorten structuren en smaken aan te bieden, zoals het geven van een tak. “De wilde planten zitten boordevol essentiële, werkzame stoffen die goed zijn voor het paardenlichaam, maar het niet de bedoeling om deze te gaan gebruiken op een geneeskrachtige wijze.” Ga dus vooral niet dokteren met kruiden, zeker niet als beginnend wildplukker. Raadpleeg altijd een dierenarts als er iets niet helemaal in orde is met je paard.

Je kunt je paard wel ondersteunen op bepaalde vlakken. Zo helpt kleefkruid bijvoorbeeld bij het afvoeren van afvalstoffen. Als je er op geneeskrachtige wijze mee om gaat zonder daar doel bij te hebben, dan kan het echt misgaan. “Je moét het gewoon als waardevolle toevoeging zien en de positieve effecten van de stoffen in de plantjes zijn mooi meegenomen. Planten bevatten namelijk veel vitaminen, mineralen en antioxidanten die we steeds minder terugzien in de huidige voeding”, vertelt Diana. Je voorziet je paard hiermee in de behoefte om gevarieerd te eten en met de seizoenen mee te bewegen. Op dat moment wil ze ons een plantje laten zien langs de waterkant, maar alles blijkt gemaaid te zijn. Dat is balen, helaas vinden we daardoor geen watermunt. Madeliefjes of kamille kunnen ondersteunend werken bij luchtwegklachten, terwijl weegbree en wilg weer goed zijn voor de huid. Paardenbloem, duizendblad en munt kun je geven om de maag en darmen te ondersteunen. Hop en linde zijn kalmerende kruiden. “Deze kruiden kun je rond de jaarwisseling bijvoorbeeld geven.” Let er wel op dat niet alle planten even goed zijn tijdens de dracht, bij zogende paarden of bij eventuele andere problemen zoals hartfalen of spijsverteringsproblemen.

Mentale & fysieke stimulatie

Sommige paarden weten niet direct wat ze met jouw wildplukopbrengst aan moeten. “Ze staan vaak te kijken: wat heb jij nu weer meegebracht?” zegt Diana. Op deze manier worden ze ook aan het denken gezet. “Soms nemen ze dan de tak in de mond en dan wappert deze tegen hun aan waardoor ze weer schrikken.” Het is handig om het introduceren van takken in de wei of paddock te doen, zodat paarden weg kunnen lopen zonder zich te bezeren.

Staat je paard verplicht op boxrust? Dan is het een idee om wat wilden om de tralies te vlechten tegen verveling. Je kunt de takken met bladeren hoog en laag ophangen of leg een stevige, grote tak op de grond. Het paard maakt dan gebruik van zijn lichaam en doet meteen aan passieve fysio. Ook kun je de takken bundelen om er iets lekkers in te verstoppen, zodat je paard mentaal ook gestimuleerd wordt.

Paardensalade

Daarnaast is het ook leuk om een saladebowl voor je paard te maken. Niet een salade voor jezelf maar voor je paard. Je kunt dan bijvoorbeeld onder andere brandnetelbladeren, paardenbloemen, madeliefjes, braambladeren, rozenbottels, meidoornbessen, hazelnootblad, populierenblad, lindeblad en zonnebloempitten door elkaar mengen om een lekkere maaltijd voor je paard te maken. Je kunt ook nog kijken wat je in huis hebt om de salade aan te vullen, misschien zelfs nog wat kleur toevoegen. Paarden mogen onder andere witlof, radijs, pompoen, spinazie, munt, zoete aardappel, rode biet en komkommer. Je kunt een saladebowl maken met alle geplukte planten en bladeren, afhankelijk van wat je vindt in welk seizoen.

Een hype of een blijvertje?

We zijn steeds meer bezig met het welzijn en de basisbehoeftes van onze paarden. Op deze manier breng je een stukje van de natuur terug naar je paard. Vroeger gingen paarden zelf op zoek naar bepaalde plantjes om per seizoen van te eten. “Wij eten zelf toch ook de schijf van vijf? Zo zou je het ook voor je paard kunnen zien. Het is een goede afwisseling om te variëren met smaken, planten en takken.” Door deze variatie en het afwisselen van voerhoogtes ondersteun je het paard niet alleen fysiek, maar ook mentaal. Daarnaast is het gratis en je kunt zelf lekker de natuur in, wie weet werkt het wel rustgevend voor jezelf. De wandeling door het natuurgebied en bos heeft ons in ieder geval voldoening gegeven. Het is niet alleen goed voor je paard, maar ook voor de natuur en het milieu. Je kunt zelf deze plantjes ook planten, lekker dichtbij huis en het zorgt voor biodiversiteit. Ook helpt het bij het vasthouden van vocht tijdens droogte, maar ook het afvoeren van water bij overvloedige regen.

“Ik verwacht dat wildplukken echt een blijvertje is en dat het zelfs nog meer zal toenemen. We zijn ons steeds meer bewust van hoe goed de natuur – en dus groen – is. En dat het een stukje basisbehoefte terugbrengt naar de paarden is ook ontzettend belangrijk”, redeneert Diana. Door deze upgrade van je paard zijn huidige rantsoen geef je een stukje van zijn natuurlijke bezigheid terug.

Auteur: Rianne de Bruin – oktober 2021